سوالات شایع
۱- سرطان پستان در بدن انسان چگونه شکل می گیرد و ژن ها در این زمینه چه نقشی ایفا می کنند؟
همانطور که میدانید ژن ها مرکز فرماندهی سلول ها در بدن انسان هستند. این ملکول ها با تولید پروتئین ها و آنزیم ها رهبری همه فعالیت های حیاتی بدن انسان را به عهده دارند. برخی از ژن ها به دلایل مختلف ممکن است دچار تغییراتی در ساختمان خود شوند. این تغییرات در بسیاری از موارد هیچ صدمه ای به بدن ما وارد نمی کنند و در حقیقت بیشتر مردم دچار تغییراتی در ژن های خود شده اند که کاملا بی ضررند. ولی در برخی از موارد تغییرات ژنی می تواند موجب اختلال در نحوه عملکرد ژن ها و افزایش خطر ابتلا به برخی از بیماریها شود. به این تغییرات ساختمانی خطر آفرین "جهش" گفته می شود. سرطان پستان یکی از بیماری هایی است که خطر ابتلای به آن می تواند به دلیل جهش در برخی از ژن ها افزایش یابد.
البته باید توجه داشت که یک جهش منفرد به تنهایی قادر به ایجاد سرطان نیست. در حقیقت همه سرطان ها از جمله سرطان پستان با یک جهش منفرد در یک سلول از سلول های بدن آغاز می شوند. این جهش موجب افزایش سرعت تکثیر این تک سلول شده و برای این سلول قابلیت تکثیر بیشتر در مقایسه با سلولهای همسایه اش ایجاد می کند. سلولهای حاصل از تکثیر این سلول نیز از نظر ژنتیکی کاملا مشابه سلول اولیه بوده و همان قابلیت را برای تکثیر دارا می باشند. باید توجه داشت که سلول های حاصل از این تکثیر برای ادامه رشد خود نیازمند زمان کافی، خونرسانی نامحدود و مواد مغذی می باشند و یک جهش تنها بندرت می تواند ویژگی های لازم برای تبدیل این مجموعه سلولی به سرطان را فراهم کند و جهش های دیگری لازم است تا این مجموعه سلولی بتواند برای خونرسانی نامحدود، عروق خونی جدید ایجاد نموده و مواد مغذی را به این سلولهای در حال رشد سریع برساند. لذا جهش های دیگری برای ایجاد سایر ویژگی ها مورد نیاز می باشند. اگر این جهش های پی در پی در سلول ایجاد شوند در نهایت یک سرطان کامل شکل می گیرد، ولی اگر مکانیسم های ترمیمی بدن که در جهت حفظ رشد نرمال سلول ها تلاش می کنند بتوانند این جهش ها را به روش های مختلف مهار کنند سرطان در همان اوان شکل گیری مهار می شود. پس به طور خلاصه ایجاد سرطان پستان در بدن انسان وابسته است به ایجاد جهش های متعدد در برخی از ژنهای مربوطه.
۲- پس از تشخیص چه مدتی تا شروع درمان جراحی فرصت دارم؟
از انجایی که تومور های سرطانی قابلیت پخش شدن در بدن را دارند توصیه می شود در اولین فرصت و حداکثر تا 3 هفته پس از تشخیص عمل جراحی یا درمان داروئی شروع شود. این به معنی آن نیست که اقدامات لازم مانند عکس رادیولوژی و ماموگرافی انجام نشود بلکه عمل جراحی باید برنامه ریزی شده و در مدتی که بیمار منتظر نوبت است بررسی های لازم مانند آزمایش خون ،اسکن استخوان و عکس ریه و سونوگرافی در صورت لزوم انجام شود.
۳- قبل از عمل جراحی چه آمادگیهایی لازم دارم؟
خواب کافی قبل از عمل جراحی اهمیت زیادی دارد و سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید. ابتدا باید آزمایشات لازم انجام شود و جراح وقت عمل را تعیین کند. روز قبل از عمل مدارک و عکسهای خود را آماده کنید تا فراموش نشود. ماموگرافی سونوگرافی خود را حتما همراه ببرید شب قبل از عمل در صورت امکان دوش بگیرید و موهای زیر بغل را تمیز کنید. اگر قرار است که بیهوشی عمومی بگیرید، حداقل 8 ساعت قبل از عمل ناشتا باشید و حتی از نوشیدن مایعات خودداری کنید. دستبند ها و النگوهای تنگ را با احتیاط از دستتان خارج کنید چون اجسام فلزی در هنگام عمل ممکن است باعث سوختگی شوند. لاک ناخن را پاک کنید چون بررسی اکسیژن خون در حین عمل از طریق انتهای انگشتان انجام می شود و برای این کار ناخنها باید تمیز و عاری از رنگ باشد.
۴- چه عوارضی ممکن است بعد از جراحی برای من اتفاق بیفتد؟
اگر عمل جراحی شما به همراه برداشتن غدد لنفاوی زیربغل بوده باشد، در روزهای ابتدایی بعد از عمل احساس درد و خشکی در شانه و زیر بغل همان سمت خواهید داشت. پزشک معالج شما چند روز پس از جراحی ورزشها و حرکات مناسب را به شما توصیه می‌کند تا دچار محدودیت حرکتی نشوید.
یکی از عوارض کمیاب این نوع جراحی، بی‌حسی در سطح داخلی بازو است که در اکثر موارد تا شش ماه بعد، خودبخود برطرف می‌گردد، اما اگر این بی‌حسی کم و بیش باقی ماند، توصیه می‌شود به هنگام برطرف کردن موهای زائد زیربغل مراقبت‌های لازم را به عمل آورید تا بریدگی و زخم ایجاد نشود.
ندرتاً ممکن است یکی از وریدهای سطح داخلی بازو (به علت لخته شدن خون) به صورت یک طناب نازک و دردناک حس شود و حرکات آرنج را محدود کند در این موارد استفاده از گرمای موضعی و ورزشهای کششی باعث برطرف شدن عارضه می‌گردد.
یکی دیگر از عوارض تجمع مایع در زیربغل یا در محل عمل جراحی پستان بعد از کشیدن درن است که باعث درد و تورم در محل شده و معمولاً با سرنگ توسط جراح کشیده می‌شود. ممکن است این اقدام چند نوبت تکرار شود.
۵- چند روز بعد از عمل جراحی میتوانم به کارهای معمولی مانند فعالیت های روزمره یا رانندگی بپردازم؟
بیمار معمولا از روز بعد از عمل به حرکت دادن دست تشویق می شود و فعالیتهای روزمره را به تدریج می تواند آغاز کند. رانندگی معمولا ۲ الی ۳ هفته پس از عمل امکان پذیر است و بیمار می تواند در این زمان حرکاتی را که با درد شدید همراه نباشد انجام بدهد. با این همه بلند کردن اجسام سنگین تا پس از عمل جراحی می تواند باعث تورم دست شود و توصیه می شود از این کار تا حد امکان خودداری شود.
۶- آیا ممکن است بیماری من بعد از درمان بازگشت نماید؟ آیا تضمینی برای درمان قطعی وجود دارد؟
با دانش امروزی هیچ پزشکی نمی‌تواند تضمین کند که وقتی درمان سرطان کامل شد، دوباره بازگشت یا عود نداشته باشد. عود بیماری یعنی بازگشت آن بعد از درمان و بعد از یک دوره عاری از بیماری. با وجودی که اگر بیماری در مراحل اولیه(زودتر) کشف شود احتمال عود کمتر، ولی همیشه این امکان وجود دارد که بعضی از سلولهای سرطانی در بدن زنده بمانند حتی اگر با هیچ روشی قابل تشخیص نباشند. در طول زمان ممکن است این سلولها رشد کرده و باعث عود بیماری شوند. این سلولها، سلولهایی هستند که علیرغم همه درمان های اولیه مقاوم بوده و زنده مانده‌اند و در زمان دیگری به هر دلیل مجدداً رشد کرده و منجر به عود بیماری می شوند.
عود بیماری به این معنا نیست که درمان شما ناقص یا اشتباه بوده و یا شما در مورد بیماریتان کوتاهی کرده‌اید پزشک معالج شما فقط میتواند به شما بگوید که «بیماریتان تحت کنترل است» یا «علائمی از پیشرفت سرطان در بدن شما وجود ندارد» اما شما را از نظر علائم عود بیماری تحت نظر گرفته و تستهای لازم را از این نظر درخواست می‌نماید. شما هم می‌توانید با ویزیتهای به موقع و انجام توصیه‌ها و تستهای لازم به تشخیص زودرس آن کمک کنید.
عود بیماری ممکن است در محل اولیه، در غدد لنفاوی یا در محلهای دورتر باشد که به حالت اخیر اصطلاحاً متاستاز می‌گویند مثل استخوان، ریه، کبد، مغز.
احتمال عود بیماری از هر بیمار به بیماری دیگر متفاوت است و به نوع کانسر، فاصله زمانی تا عود و عوامل مختلف دیگری بستگی دارد. عود بیماری مثل بیماری اولیه، روشهای درمانی خاص خود را دارد و به معنای پایان راه نیست.
۷- آیا با انجام بازسازی من می توانم انتظار داشته باشم که پستان مشابه پستان سالم خود را داشته باشم؟
هدف از بازسازی پستان باز گرداندن سلامتی و اصلاح تغییرات ظاهری بدن است. در سالهای اخیر پیشرفت های زیادی در زمینه بازسازی پستان حاصل شده است. اگر چه هرگز پستانی که بازسازی شده مانند پستان طبیعی نیست، هرگز نمی تواند شیر تولید کند و نوک پستان هیچ وقت حس نوک پستان طبیعی را نخواهد داشت ولی با تمام این مسائل، نتایج جراحی می تواند بسیار عالی و راضی کننده باشد. بازسازی پستان به شما کمک می کند که احساس نقص عضو ناشی از بیماری را از بین ببرید اگر چه نتایج زیبایی این بازسازی ها 100% نیست ولی کمک شایان توجهی به حفظ قرینگی بدن شما می کند.
۸- چه گروهی از مبتلایان به سرطان پستان نیاز به شیمی درمانی دارند؟
بطور کلی می‌توان گفت که هر سرطان پستانی که قطر بالای یک سانتی متر داشته باشد نیاز به شیمی‌درمانی دارد. البته این قانون دارای استثناهایی هم هست یعنی گاهاً توده‌های کوچک‌تر از یک سانتی متر را هم شیمی‌درمانی می‌کنند و گاهی توده‌های بزرگتر را شیمی‌درمانی نمی‌کنند. تصمیم گیری با پزشک است.
۹- فاصله بین عمل جراحی و شروع شیمی درمانی چه مدت بایستی باشد؟
حداقل ۱۰ تا ۱۴ روز پس از عمل جراحی تا شروع شیمی درمانی فاصله لازم است تا زخم جراحی کاملا ترمیم یابد. بلافاصله بعد از آماده شدن جواب اولیه پاتولوژی مراجعه به متخصص انکولوژی لازم است. این فاصله زمانی ممکن است با نظر جراح یا متخصص انکولوژی مربوطه به دلایلی ( مانند عفونت زخم یا فیستول یا....) بیشتر شود.
۱۰- از آشنایانم شنیده ام که شیمی درمانی می تواند باعث ریزش مو گردد. این مسئله خیلی نگرانم کرده است. آیا موهای من بعد از ریزش دوباره رشد خواهند کرد؟
متاسفانه اکثر داروهـایی که در شیمی درمـانی سرطان پستان بکـار مـی روند، سبب ریـزش مـو می شوند، ولی جای نگرانی نیست. خوشبختانه در اکثریت قریب به اتفاق موارد، این پدیده کاملاً قابل بازگشت است و موها مجدداً رشد طبیعی خود را از سر خواهند گرفت. داروهای شیمی درمانی سلولهای با سرعت تکثیر بالا را هدف قرار می دهند. به این مفهوم که شیمی درمانی نه تنها سلولهای سرطانی را هدف قرار می دهد بلکه این داروها از طریق جریان خون به پوست سر هم می رسند و سلولهای فولیکول مو را که تکثیر بالایی را دارا هستند، نیز تحت تاثیر قرار داده و با توقف موقتی تکثیر این سلولها، باعث ریزش موقتی مو می شوند. نوع داروی مورد استفاده، برنامه درمانی و دوز دارو بر روی شدت و نوع ریزش مو تاثیر دارد. بعضی از داروها تنها باعث ریزش موی سر می شوند، در حالیکه بعضی دیگر از داروها باعث ریزش ابروها، مژه ها، موهای ناحیه تناسلی، و حتی ساق پاها، بازوها و ساعد ها نیز می شوند، که این موارد هم کاملاً موقتی بوده و بعد از پایان شیمی برگشت پذیر هستند.
در این دوره گذرای ریزش مو می توانید از روسری، مقنعه، شال،....و یا از کلاه گیس استفاده نمایید.
۱۱- بعد از شیمی درمانی، چه موقعی موها مجدداً رشد خود را آغاز خواهند کرد؟
معمولاً حدود 3-2 هفته بعد از پایان شیمی درمانی موهای کرکی نازک و مجعد در سر شروع به رشد می کنند. حدود یکماه بعد رشد موهای واقعی آغاز می شود و حدود 2 ماه بعد موها تقریباً به طول حدود 2 سانتی متر می رسند. بتدریج موهای ابروها و مژهها نیز شروع به رشد خواهند نمود. رشد موهای سر سریعتر از ابروها و مژه ها خواهد بود. توجه داشته باشید که در بهترین شرایط، رشد موهای سر حدود یک سانتی متر در ماه خواهد بود. موی جدید، ممکن است دقیقاً مشابه موی قبلی شما باشد و یا بطور موقت ضخیم تر، مجعدتر و یا صاف تر از موی قبلی شما باشد. حتی ممکن است رنگ موی جدیدتان تا حدودی با موی قبلی تان متفاوت باشد. ولی این مسائل موقتی است و بتدریج موی جدید، کاملاً مشابه با موی قبلی شما خواهد داشت.
بعد از پایان شیمی درمانی، مدت زمانی که طول می کشد تا موی سر شما کاملاً طبیعی شود، در افراد مختلف متفاوت است ولی باز هم این نکته اساسی را حتماً در ذهن داشته باشید:
" در اکثریت قریب به اتفاق موارد ، موهای شما رشد طبیعی خود را باز خواهند یافت"
مسلما در موارد لزوم، در صورت بروز هر نوع مشکلی، پزشک معالج شما با متخصص پوست مشاوره خواهد نمود.
۱۲- رادیوتراپی چیست و چرا استفاده می‌شود؟
بیمار مبتلا به سرطان پستان، در قسمتی از درمان خود به احتمال زیاد تحت رادیوتراپی قرار خواهد گرفت. رادیوتراپی نوع خاصی از درمان است که با سایر درمانها متفاوت می‌باشد و طبیعی است که هم برای بیمار و هم برای خانواده وی ممکن است سئوالاتی در این زمینه پدید آید. رادیوتراپی نوع خاصی از درمان است که در آن با استفاده از اشعه‌های یونیزان به جنگ با سلولهای بدخیم میرویم.
در این روش بخشی از بدن که بیش از همه احتمال دارد که دارای سلولهای بدخیم باشد، تحت تأثیر تابش اشعه خاص قرار می‌گیرد تا سلولهای بدخیمی که با سایر روش‌ها مثل جراحی قابل برداشت نبوده‌اند و یا توانسته‌اند از نیروی شیمی‌درمانی رهائی یابند، از بین بروند. این درمان باعث کنترل رشد تومور و کاهش احتمال عود بیماری می‌شود. اشعه درمانی به تنهایی و گاهی همراه با جراحی، شیمی‌درمانی یا هورمون درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نکته مهم است که رادیوتراپی فقط روی بخشی از بدن که تحت تابش است اثر می‌کند و مثل شیمی‌درمانی یا هورمون درمانی تأثیری روی خون ندارد و به سایر قسمت‌های بدن اثرات آن منتقل نمی‌شود.
۱۳- آیا همه بیماران مبتلا به سرطان پستان با یک نوع روش و با یک دستگاه رادیوتراپی می‌شوند؟
دستگاه‌های مختلفی برای رادیوتراپی استفاده می‌شوند که اشعه‌های متفاوتی تولید می‌کنند ولی کار همه آنها یکی است و آن هم انهدام سلولهای سرطانی است. بسته به امکانات و تجهیزات مرکزی که شما در آن رادیوتراپی می‌شوید، ممکن است دستگاه شتاب دهنده خطی یا دستگاه کبالت 60 مورد استفاده قرار گیرد. هر دو نوع این دستگاهها در ایران موجود می‌باشند. این دو دستگاه اشعه x یا گاما تولید می‌کنند که از هر دو برای درمان سرطان پستان استفاده می‌شود. اینکه چه دستگاهی برای شما استفاده شود به نظر متخصص رادیوتراپی– انکولوژی شما و امکانات و تجهیزات آن مرکز بستگی دارد. گاهی اوقات به عنوان بخشی از درمان، که معمولاً در انتهای دوره رادیوتراپی است، از اشعه الکترونی استفاده می‌شود.
۱۴- چطور و توسط چه کسی مشخص می‌شود که آیا من نیازمند رادیوتراپی هستم یا خیر؟
رادیوتراپی یک درمان پیچیده و پیشرفته است که نیازمند یک تیم قوی متشکل از تخصص‌های زیر است: 1) پزشک متخصص رادیوتراپی – انکولوژی، 2) گروه فنی فیزیک متشکل از متخصص فیزیک رادیوتراپی و کارشناس فیزیک رادیوتراپی و نیز 3) گروه درمان‌کننده که با دستگاه کار می کنند و دستورات را پیاده می‌کنند شامل تکنسین‌های رادیوتراپی.
در رأس این هرم یک پزشک متخصص رادیوتراپی-انکولوژی قرار دارد که بعد از معاینه بیمار و مشاهده نتایج پاتولوژی بر اساس مرحله بیماری یا میزان گستردگی بیماری، نوع جراحی، سن بیمار و چندین عامل دیگر تصمیم می‌گیرد که:
-آیا شما نیاز به رادیوتراپی دارید یا خیر؟
-چه بخش‌هائی از بدن شما باید تحت تابش قرار بگیرد؟
چه دستگاه و چه نوع اشعه‌ای انتخاب شود؟
چه مقدار اشعه داده شود؟
درمان در طی چند جلسه انجام شود؟
درمانهای اضافه همراه چه باشند؟
سپس تصمیم گیری نهایی توسط پزشک شما انجام می شود.
۱۵- برای انجام رادیوتراپی، من باید دقیقاً چه کاری انجام دهم؟
اگر شما توسط متخصص رادیوتراپی- انکولوژی شیمی درمانی می‌شوید، رادیوتراپی شما توسط خود او در زمان مناسب طرح‌ریزی می‌شود. اگر توسط متخصص هماتولوژی- انکولوژی شیمی درمانی می‌شوید، توسط پزشکتان به سرویس رادیوتراپی- انکولوژی معرفی می‌شوید تا برای رادیوتراپی شما برنامه‌ریزی شود و بهتر است تا قبل از خاتمه شیمی درمانی برنامه شما برای انجام دادن رادیوتراپی مشخص شده باشد.
اگر نیازی به شیمی درمانی نداشته باشید نیز احتمالاً توسط جراح به سرویس رادیوتراپی و انکولوژی معرفی می‌شوید تا برنامه رادیوتراپی شما طرح‌ریزی شود.
۱۶- آیا همه بیماران مبتلا به سرطان پستان نیازمند رادیوتراپی‌اند؟
ممکن است رادیوتراپی پستان برای گروهی از بیماران مبتلا به سرطان پستان لازم نباشد. اگر پستان شما حفظ شده است و فقط توده تومورال خارج شده است شما حتماً نیازمند رادیوتراپی هستید. همچنین اگر پستان بطور کامل برداشته شده است به احتمال زیاد رادیوتراپی قفسه سینه و زیر بغل را لازم دارید. در هر حال این به عهده متخصص رادیوتراپی- انکولوژی است که تصمیم‌گیری کند.
۱۷- زمان مناسب برای رادیوتراپی چه وقت است؟
اگر جراحی شده و نیاز به شیمی درمانی ندارید، بعد از ترمیم کامل محل جراحی پستان و رفع تورم پستان و جذب بخیه‌ها که معمولاً بین ۳ الی ۴ هفته طول می‌کشد، رادیوتراپی شروع می‌شود. اگر شیمی درمانی شده اید و قرار است رادیوتراپی شوید، معمولاً 5-4 هفته بعد از خاتمه آخرین دوره شیمی درمانی و از بین رفتن عوارض و اثرات شیمی درمانی در بدنتان رادیوتراپی شروع می‌شود. یک فاصله زمانی 5-4 هفته ای حتماً لازم است رعایت شود و هیچ‌گاه این فاصله زمانی باعث عود نمی‌شود، نگران نباشید.
در اکثر موارد ابتدا جراحی، سپس شیمی درمانی و بعد رادیوتراپی و بعد از آن در صورت نیاز هورمون درمانی که به شکل مصرف قرص است انجام می شود. ولی این روند درمان برای همه یکسان نیست. گاهی شیمی درمانی اول انجام می‌شود و یا اصلاً لازم نیست انجام شود. تصمیم گیری توسط متخصص رادیوتراپی- انکولوژی انجام می شود.
۱۸- من نگران فرزندان کوچکم در خانواده هستم. آیا ممکن است اشعه از بدن من رد شود و برای بچه هایم ضرر داشته باشد و آیا من باید از آنها دوری کنم؟
به هیچ عنوان بدن شما منبع تشعشع نخواهد بود. و هیچ خطری از جانب شما برای فرزندان و نزدیکان شما وجود ندارد. اشعه در بدن شما ذخیره نمی‌شود و بعد از اینکه از اتاق رادیوتراپی خارج شدید، مثل بقیه انسانها خواهید بود.
۱۹- در طول رادیوتراپی احساس ضعف دارم، آیا بهتر نیست از قرص های ویتامین استفاده کنم؟
اغلب قرص‌ها و کپسول‌های ویتامین دار حاوی مقادیری ویتامین C، ویتامین E ... هستند. ویتامین C، ویتامین E و سلنیوم آنتی‌اکسیدان هستند. از آنجا که رادیوتراپی با تولید رادیکال آزاد، سلولهای بدخیم را نابود می‌کند استفاده از این مواد در طول رادیوتراپی اثرات رادیوتراپی را روی سلولهای بدخیم کمتر می‌کند. بنابراین توصیه می‌شود استفاده از مواد ویتامینی و املاح تا پایان رادیوتراپی به تأخیر بیافتد. مقادیری از املاح و ویتامین‌ها که در میوه‌های تازه و غذاهای پر کیفیت وجود دارند اثر رادیوتراپی را کم نمی کنند و استفاده از میوه‌ها و غذاهای فوق در حین رادیوتراپی توصیه می‌شود. برای کاهش خستگی ناشی از رادیوتراپی، سعی کنید استراحت و خواب کافی داشته باشید و فعالیت سنگین نکنید
۲۰- هورمون درمانی چیست و آیا برای تمام مبتلایان به سرطان پستان لازم است؟
برخی از بیماران مبتلا به سرطان پستان در سطح سلولهای خود گیرنده های هورمونی داشته و پزشک به آنها توصیه می کند هورمون درمانی انجام دهند. هورمون درمانی عبارتست از: تجویز داروهای هورمونی با خاصیت ضدگیرنده‌های هورمونی سلولی. داروهایی مثل تاموکسی‌فن- لتروزول- اگزمستان از این دسته داروهایی هستند که ضد گیرنده های هورمونی عمل می کنند.
۲۱- هورمون درمانی چه مدت لازم است؟
معمولا" بعد از شیمی درمانی یا رادیوتراپی شروع شده و حداقل تا 5 سال ادامه دارد. ولی بنا به نظر پزشک معالج ممکن است این زمان بین 8 یا 10 سال نیز استمرار یابد.
۲۲- من مبتلا به سرطان پستان بوده‌ام و درمانهای لازم اعم از جراحی، شیمی درمانی و یا رادیوتراپی را به اتمام رسانیده‌ام از این پس برنامه معاینات پیگیری برای من چگونه خواهد بود؟
همه خانم‌ها باید در 2 سال اول پس از اتمام درمانهای سرطان پستان هر 3 ماه یکبار توسط جراح معاینه شوند و پس از آن تا 3 سال هر 6 ماه یکبار و سپس سالیانه مورد معاینه قرار بگیرند. در زنانی که پستان آنها کامل برداشته نشده است باید تقریباً 6 ماه پس از پایان رادیوتراپی ماموگرافی انجام شود البته در خانم‌هایی که یک پستان آنها بطور کامل برداشته شده است نیز ماموگرافی سالانه برای پستان دیگر ضروری است.
علاوه بر زمانهای فوق، هر زمان که شما یک علامت غیرعادی را ملاحظه کردید و یا دچار عوارض خاصی شدید باید زودتر از موعد مقرر مراجعه نمایید.
۲۳- بیمار مبتلا به سرطان پستان که درمانهای وی به پایان رسیده است و برای معاینات پیگیری دوره‌ای مراجعه می‌کند در صورت مشاهده چه علایمی لازم است سریعتر از موعد مقرر به پزشک مراجعه نماید.
اگر شما مبتلا به سرطان پستان بوده‌اید و درمانهای شما کامل شده است با دیدن علائم زیر باید خارج از نوبت معاینات پیگیری سریعاً به پزشک جراح یا متخصص انکولوژی خود مراجعه نمایید.
- درد و حساسیت در استخوان که اخیرا ایجاد شده باشد.
- تورم، قرمزی و یا ایجاد بثورات جلدی در سمت جراحی شده
- پیدایش توده جدید در هر سمت از پستان ها، قفسه سینه یا نواحی زیر بغل
- سرفه یا تنگی نفس
- بروز لکه بینی یا خونریزی واژینال پس از یک دوره قطع قاعدگی
- بروز سردردهای طول کشیده یا هرگونه اختلالات بینایی یا علائم مشابه آن
۲۴- از هنگامیکه کسی مطلع می‌شود که مبتلا به سرطان پستان است، چه مراحلی را از نظر روانی ممکن است طی کند؟
تشخیص سرطان ایجاد استرس زیادی می‌کند و افراد معمولاً در ابتدا از اینکه دچار سرطان شده‌اند، شوکه می‌شوند و ممکن است این مسئله برای آنها غیر قابل باور باشد و حتی بیمار بودن خود را انکار کنند ("من سرطان ندارم، دکترها حتماً اشتباه کرده‌اند، ..."). این مرحله از واکنش، معمولاً کمتر از یک هفته طول می‌کشد و سپس بیماران سعی می‌کنند سطح استرس و هیجانهای خود را، در حالیکه تصمیماتی را در مورد درمان بیماری خود می‌گیرند (مانند انجام جراحی، شیمی‌درمانی و ...)، کنترل کنند. حضور یکی از اعضای خانواده، فامیل یا دوست میتواند به بیمار در تصمیم‌گیریها کمک کند. مطالعات نشان داده‌اند که روشی که پزشکان و پرستاران خبر مبتلا بودن به سرطان را به بیمار می‌دهند، میتواند بر هیجانات بیمار، باورهای او و نگرش او نسبت به آینده اثر بگذارد. بسیار مهم است که پزشکان و پرستاران به روش صحیح و با رعایت اصول، خبر بیماری را به بیمار بدهند.
مرحله دوم پاسخ و واکنش به تشخیص سرطان از سوی بیمار، دوره‌ای است که معمولاً بیماران دچار اضطراب، افسردگی و تحریک‌پذیری (زود عصبانی شدن)، بی‌خوابی، کاهش تمرکز و کاهش توانایی انجام فعالیتها می‌شوند. این مرحله معمولاً یک تا دو هفته طول می‌کشد. با حمایتی که خانواده، فامیل و دوستان از بیمار می‌کنند و همچنین حمایتی که پزشک معالج با ارائه یک برنامه درمانی به بیمار می‌کند، بیماران معمولاً می‌توانند این دوره را پشت سر بگذارند. بنابراین همانگونه که ملاحظه می‌شود، خانواده در این مرحله نیز، مانند مراحل دیگر، در سلامت بیمار و انطباق او با بیماری سرطان، نقش مهمی را بازی می‌کند.
مرحله سوم، مرحله‌ای است که بیمار خود را با تشخیص سرطان و درمان آن انطباق می‌دهد. برای این کار بیماران از روشهایی برای کم کردن استرس خود استفاده می‌کنند، روشهایی که در طول عمر بهنگام رویارویی با استرسها و مشکلات مختلف زندگی از آنها استفاده می‌کرده‌اند. بنابراین هر چقدر بیمار دارای شخصیت پخته‌تری باشد و از روشهای درست‌تر و معقول‌تری استفاده کند، بهتر و در مدت زمان کمتر میتواند با بیماری خود کنار بیاید و برای درمان بیماری خود، با پزشکان مختلف همکاری کند. اما افرادی که دارای شخصیت نپخته هستند یا از روشهای مقابله صحیح با استرسها و مشکلات اطلاع ندارند یا از روشهای نادرست استفاده می‌کنند، نه تنها ممکن است وارد مرحله انطباق دادن خود با بیماری سرطان و درمان آن نشوند، بلکه علایمی که در دوره دوم واکنش و پاسخ، به آنها اشاره شد، تشدید شوند و بیمار دچار بیماریهای خُلقی (مانند افسردگی) و بیماریهای اضطرابی شود.
مطالعات نشان داده‌اند که بیمارانی که افراد خانواده، فامیل، دوستان و آشنایان و ... از آنها حمایت می‌کنند (به فکر بیمار هستند، او را دوست دارند، به او اهمیت می‌دهند و به او کمک می‌کنند)، راحت‌تر می‌توانند خود را با بیماری سرطان انطباق دهند.
غیر از بیمار، عوامل دیگری نیز وجود دارند که در ارتباط با بیماری سرطان هستند و می‌توانند بر انطباق بیمار با بیماری سرطان پستان خود، تأثیر بگذارند. این عوامل عبارتند از مرحله بیماری (هر چقدر که بیماری سرطان در مراحل پائین‌تر و زودتر تشخیص داده شده باشد، بیمار راحت‌تر میتواند خود را با بیماریش انطباق دهد)، علائم بیماری، محل بیماری (که متأسفانه سرطان "پستان"، با توجه به معنا و اهمیتی که پستان برای اکثر زنان دارد، از سرطانهایی است که انطباق با بیماری را میتواند دشوارتر کند)، آینده بیماری (از نظر احتمال کنترل بیماری، احتمال عود بیماری و ...)، نوع درمانهایی که برای بیماری در نظر گرفته شده‌اند و اثری که درمانها بر فعالیتهای بیمار می‌گذارند (اینکه آیا فعالیتهای بیمار را در خانه یا خارج از خانه محدود می‌کنند یا خیر) و ...
غیر از عوامل مربوط به بیمار و خانواده او و نیز بیماری سرطان، دسته سومی از عوامل نیز وجود دارند که بر پاسخ و واکنش بیمار به بیماری سرطان خود اثر می‌گذارند و آن عوامل مربوط به جامعه است. مثلاً جامعه‌ای که مردم آن فکر می‌کنند که مبتلا شدن به سرطان، مساوی مرگ است یا فکر می‌کنند کسانی که سرطان می‌گیرند لابد گناه بزرگی کرده‌اند که با گرفتن سرطان، اکنون تاوان آن گناه را باید بپردازند، برای بیماران مبتلا به سرطان، در کنار آمدن با بیماری خود مشکلات زیادی را می‌توانند ایجاد کنند.
بیماران مبتلا به سرطان باید توجه داشته باشند که این افکار و اعتقادات، نادرست هستند و باید سعی کنند تحت تأثیر این باورهای غلط قرار نگیرند.
در طول تاریخ، افرادی که از دیدگاه ادیان و مذاهب مختلف، بسیار قابل احترام بوده‌اند و حتی معصوم دانسته شده‌اند، در طول زندگی خود، با مشکلات بسیاری مواجه شده‌اند. بطور مثال مطابق دین اسلام، بسیاری از معصومین (همچون ائمه و پیامبران) در طول زندگی خود، با رنج‌ها و مصیبت‌های بزرگی مانند از دست دادن فرزند و عزیزان و بیماری و ... مواجه شده‌اند. آیا این بزرگان، که خود "معصوم" بوده‌اند، گناه یا گناهانی مرتکب شده بودند که با تحمل این مصیبت‌ها، می‌بایست تاوان آن را می‌دادند؟ مسلماً نه. بنابراین همانگونه که پیش از این گفته شد لازم است بیمار و خانواده وی تحت تأثیر این افکار غلط قرار نگیرند.
۲۵- چگونه بیمار میتواند همسر خویش را ترغیب نماید تا در مورد وضعیتش با او گفت و گو کند؟ آیا حضور همسر و گوش دادن به سخنان بیمار نوعی حمایت محسوب می شود؟
همسران باید فرصتهایی را در طول هفته فراهم آورند که بتوانند در کنار هم با یک لیوان چای و یا قهوه بنشینند و با هم صحبت کنند و هر دو طرف بتوانند احساسات خود را مطرح کنند و طرف مقابل نیز بتواند شنونده خوبی باشد. در بسیاری از مواقع بویژه زنان تنها با صحبت کردن با شما از نظر روحی اقناع می‌شود و حتی خیلی نیازی به اظهار نظر و راهنمایی و یا قضاوت شما ندارند.
۲۶- چگونه به سایر افراد خانواده در خصوص بیماری اطلاع رسانی کنیم؟
در اولین زمان مقتضی والدین باید با بچه‌ها صحبت کنند، چون خواه ناخواه هر یک از بچه‌ها به زودی چیزهایی می‌شنوند و درست نیست که این موضوع را از دیگران بشنوند. بهتر است بعد از تشخیص، موضوع را خیلی ساده برای بچه‌ها بیان کنید. مثلاً اینکه مادرتان کمی بیمار است و نیاز به کمک شما دارد. بچه‌ها می‌توانند واقعاً به شما یاری کنند. در همین حال از این که در امر بهبودی مادرشان مشارکت می‌کنند خودشان نیز خوشحال می‌شوند. البته واکنش بچه‌ها در شرایط سنی مختلف با یکدیگر متفاوت است و گاهی اوقات نیاز است که از مشاور خانواده کمک بگیرید.
۲۷- لنف ادم چیست و چگونه ایجاد می شود؟
تجمع مایع سرشار از پروتئین (لنف) در بافت به دلیل اختلال در تخلیه لنف، لنف ادم نامیده می شود. مایعات بدن از طریق دو سیستم گردش خون و لنف جابجا می شوند. مویرگهای خونی در هر نقطه از بدن بدون وقفه در حال ترشح آب، پروتئین و سایر مواد به فضای بین سلولی هستند. قسمت عمده آب و مواد خارج شده از مویرگها به داخل وریدها بازجذب شده و مجددا وارد گردش خون می شوند. در این میان مولکولهای درشت پروتئین قادر به عبور از جدار وریدها نیستند. بنابراین به همراه مقداری آب وارد عروق لنفی شده و از طریق سیستم گردش لنف از محیط خارج می شوند. مایع لنف در مسیر خود از داخل غدد لنفی، که در واقع ایستگاههای فیلتر کننده لنف به شمار می روند، عبور و نهایتا در نزدیکی قلب وارد گردش خون می شود. اگر بنا به دلایل مختلف مثل انسداد در این مسیر یا جراحی، سیستم لنفی قادر به جابجایی مایع لنف تولید شده نباشد، آب و پروتئین در بافت تجمع میابد که به آن ورم لنفی یا لنف ادم می گوییم.
۲۸- علایم اولیه ایجاد لنف ادم کدامند؟
مراحل اولیه لنف ادم با علایمی چون احساس درد و سنگینی دست، خواب رفتگی انگشتان و تنگ شدن آستین لباس بروز می کند بتدریج تورم واضح در انگشتان، بازو و زیر بغل و تنه ایجاد خواهد شد. که این علایم با بالا نگه داشتن عضو رفع شده ولی به مرور با تشدید بیماری و در صورتی که اقدامات درمانی انجام نشوند، علایم ذکر شده پیشرفت می کند.
۲۹- چگونه می توان از ایجاد لنف ادم جلوگیری کرد؟
در پیشگیری از لنف ادم مراقبت از پوست در درجه اول اهمیت قرار دارد. نرم و مرطوب نگه داشتن پوست، جلوگیری از آسیب و ضربه به دست، خودداری از بلند کردن اشیای سنگین، خودداری از کار مداوم با دست مبتلا و خودداری از بی حرکت نگه داشتن طولانی مدت آن، همچنین انجام فعالیت های ورزشی کششی ساده و ماساژ ملایم اندام (تخلیه مایع از انگشتان به سمت شانه) و حفظ وزن ایده آل از مهم ترین اقداماتی هستند که از ایجاد لنف ادم جلوگیری می کنند.
۳۰- آیا ورزش میتواند باعث تشدید بیماری سرطان پستان شود؟
ورزش سیستم ایمنی را تقویت می‌کند. برای جلوگیری از اثرات نامطلوب ورزش مشخص کردن مقدار ورزش برای هر فرد لازم است ورزش با شدت متوسط و بصورت منظم موجب تقویت سیستم ایمنی شده و موجب تشدید بیماری نمی‌گردد. در حالیکه «ورزش نکردن» سیستم ایمنی یک فرد را بیشتر به مخاطره می‌اندازد و ممکن است حتی منجر به تشدید بیماری شود.
۳۱- چه ورزش هایی در جلوگیری از لنف ادم مفید هستند؟
ورزش هایی که در لنف ادم توصیه می شوند غالبأ از نوع کششی و ملایم می باشند (مانند حرکات یوگا) که در هر نوبت حدود ۲۰ الی ۳۰ دقیقه طول می کشد. شروع حرکات با ۸ الی ۱۰ تنفس عمیق شکمی می باشد. در انجام حرکات ورزشی باید دقت کرد که هر حرکت حداقل ۸ الی ۱۰ بار تکرار شود، به صورت قرینه و در هر دو اندام انجام شود (برای رعایت این نکته بهتر است در مقابل آینه ورزش ها انجام شود) و با ایجاد نظم در حرکات، افزایش دامنه حرکت کلیه مفاصل شانه، آرنج، مچ و انگشتان مد نظر قرار گیرد. در هنگام ورزش لازم است از حرکات ناگهانی و پرشی اندام ها خودداری نمود، تعداد حرکات با توجه به تحمل بدن تنظیم شود و به مرور افزایش یابد.
حرکاتی مشابه پاک کردن دیوار،شانه کردن موها، پاک کردن میز یا دست به دست دادن توپ از الگوهای مناسب این حرکات می باشند.
۳۲- چگونه یک شوهر میتواند در تقویت روحیه همسر خود مؤثرتر باشد؟
دادن یک شاخه گل گاه بسیار حیرت آور عمل می‌کند! حفظ و ارتقاء صمیمیت، ارتباط موثر و بویژه خندیدن با همسر از بهترین راههای مقابله با سرطان است. مطالعات نشان داده اند که شوخی با همسر میتواند استرس آنها را کاهش دهد. البته وقت شناسی و توجه به شرایط روحی و محیطی که زن و شوهر در آن قرار دارند حتماً باید مورد توجه قرار گیرد.
۳۳- من بعد از شیمی درمانی و هورمون درمانی دچار خشکی واژن شده‌ام و رابطه جنسی برایم خیلی مشکل است. آیا راهی برای حل این مشکل وجود دارد؟
بله، بسیاری از داروهای مورد استفاده در درمان سرطان پستان حالتی شبیه به یائسگی در بدن خانم ایجاد می‌کنند و بنابراین، فرد دچار علائم یائسگی از جمله گرگرفتگی، اختلال در قاعدگی و خشکی واژن می‌شود. برای رفع خشکی و سوزش واژن در این مواقع می‌توانید از ژلهای مرطوب کننده با پایه آب (نه ژلهای مخصوص شستشوی واژن) جهت نرم و لغزنده کردن محیط واژن استفاده کنید. انواع مختلف این ژلها با نامهای تجاری مختلف در بازار موجود است ولی در دسترس‌ترین آنها ژلهای مرطوب‌کننده معمولی(لوبریکانت) است که در داروخانه‌ها یافت می‌شود. توجه داشته باشید که این ژلها باید فاقد ترکیبات هورمونی باشند. ( در ضمن استفاده از لباس‌های زیر نخی نیز توصیه می‌شود.) اگر احساس خشکی و سوزش واژن خیلی ناراحت‌کننده شد، به پزشک مراجعه کنید.
۳۴- پس از جراحی یا بازسازی پستان، از چه زمانی می توان روابط جنسی را از سر گرفت؟
در واقع هیچ زمان خاصی برای آن وجود ندارد. از هر زمانی که خودتان و همسرتان از نظر روحی آماده شروع روابط هستید و بدن شما، به شما این اجازه را بدهد، می‌توانید روابط جنسی را از سر بگیرید. البته اگر در حال شیمی درمانی هستید توجه بیشتری به رعایت بهداشت داشته باشید و بهتر است شوهرتان در هنگام عمل جنسی از کاندوم استفاده کنند.
۳۵- من خیلی نگران آینده، عود بیماری و مرگ هستم و احساس می‌کنم این موضوع روی روابط جنسی من و همسرم هم اثر می‌گذارد. چه کار میتوانم بکنم؟
بسیاری از زنان در شرایط شما همین احساسات را دارند. این افکار معمولاً هنگام مراجعات پیگیری، به سراغ شما می‌آیند ولی گاهی هم هنگام روابط جنسی ذهن شما را به خود مشغول می‌کنند.
در چنین مواقعی باید سعی کنید تمام حواس خود را به روابط زناشویی معطوف کنید. می‌توانید در این مورد از همسرتان هم کمک بگیرید. حرف زدن همسرتان با شما، باز نگه داشتن چشم‌ها توسط خود شما و تغییر وضعیت فیزیکی در این موارد بسیار کمک کننده است و ذهنتان را از این افکار منحرف و به سمت روابط زناشویی سوق می‌دهد. البته در این گونه موارد مشاوره با متخصصین مربوطه توصیه می شود.
۳۶- آیا رژیم غذایی خاصی برای بیماران مبتلا به سرطان پستان وجود دارد؟
بله، رژیم غذایی مناسب میتواند در بهبود وضعیت بیماران کمک کند. رژیم غذایی غنی از میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، و پروتئین‌های کم چرب توصیه می‌شود. همچنین مصرف مواد غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها مانند توت‌ها و سبزیجات برگ‌دار میتواند مفید باشد. باید از مصرف چربی‌های اشباع‌شده و غذاهای فرآوری‌شده پرهیز کرد. همیشه با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید تا رژیم غذایی مناسب خود را تعیین کنید.
۳۷- آیا میتوانم در طول درمان به ورزش ادامه دهم؟
بله، در بیشتر موارد، بیماران می‌توانند فعالیت بدنی ملایم مانند پیاده‌روی یا شنا را ادامه دهند. ورزش میتواند به کاهش خستگی، اضطراب، و افسردگی کمک کند و همچنین به بهبود وضعیت جسمانی بیمار کمک نماید. با این حال، باید قبل از شروع یا ادامه هرگونه ورزش با پزشک خود مشورت کنید.
۳۸- چه عواملی ممکن است باعث عود سرطان پستان شوند؟
عوامل متعددی می‌توانند احتمال عود سرطان پستان را افزایش دهند، از جمله مرحله بیماری در زمان تشخیص، عدم پیروی از درمانهای توصیه‌شده (مانند شیمی‌درمانی، رادیوتراپی یا هورمون درمانی)، و تغییرات ژنتیکی. همچنین، عواملی مانند وزن زیاد، عدم فعالیت بدنی و رژیم غذایی ناسالم می‌توانند در عود بیماری نقش داشته باشند.
۳۹- چه زمان باید به پزشک مراجعه کنم اگر علایم جدیدی مشاهده کردم؟
هر زمان که علایم جدیدی مشاهده کردید که برای شما غیرعادی است یا در بدن شما تغییراتی ایجاد شده که نگران‌کننده هستند (مانند دردهای جدید، توده‌های مشکوک، خونریزی غیرعادی، تغییرات در پوست یا بافت پستان‌ها)، باید سریعاً به پزشک خود مراجعه کنید. همچنین، پیگیری منظم معاینات پزشکی بسیار مهم است.
- ما در مرحم سرطان را تجربه کرده ایم و می توانیم شما را یاری دهیم.
- شماره تماس: 66404020-021 09354673659 09037524222